Etiquette door de jaren heen
Etiquette zijn de regels en richtlijnen die bepalen hoe we ons gedragen in sociale situaties. Het begrip etiquette ontstond al in de oudheid in Egypte, Mesopotamië en China. Later werden deze regels verder verfijnd in Europa. Uiteindelijk werd aan het hof van Lodewijk XIV in Frankrijk etiquette een strikt geformaliseerd systeem.
Wat is de reden van etiquette en waar en wanneer werd het gebruikt in de hotellerie in restaurants?
Het begin van luxueuze gastvrijheid
In de 19e en vroege 20e eeuw waren vijfsterrenhotels het summum van luxe en verfijning. Etiquette werd hier ook wel ‘het ongeschreven wetboek’ genoemd. De 19e eeuw markeerde het begin van het moderne concept van luxe hotels. In deze periode openden een aantal iconische vijfsterrenhotels die al snel én nog steeds bekend stonden om hun weelderige interieurs, geweldige service en exclusieve clientèle.
Nergens wordt er tegenwoordig nog zoveel gebruik gemaakt van etiquette als in hotels en restaurants. Zo houdt een conciërge nog áltijd de deur open voor vrouwelijke gasten en wordt in sommige fine-dining restaurants de stoel aangeschoven van de dame. Deze etiquette-regel komt in eerste instantie vooral elegant over, maar is uit praktische overwegingen ontstaan. Vrouwen in de middeleeuwen en nadien in de renaissance droegen brede en wijde rokken in combinatie met een korset waardoor ze vaak niet door een smalle deuropening pasten en zitten een opgave op zich was.
Lange avondhandschoenen en witte vlinderdassen
In 1889 opende het Savoy Hotel in Londen. Het hotel werd opgericht door theaterimpresario Richard D’Oyly Carte en hij mocht zichzelf al snel pionier in luxe en comfort noemen. Zo was het Savoy Hotel het eerste hotel ter wereld met elektrische verlichting, elektrische liften en warm en koud stromend water in elke kamer. Alhoewel dat tegenwoordig de gewoonste zaak de wereld is, was het in de 19e eeuw zeldzame luxe. De etiquette was strikt: obers droegen witte handschoenen en diners werden volgens protocollen geserveerd, waarbij precisie in élk detail de norm was. Vanuit de etiquette werd er verwacht dat je altijd één hap op je bord laat liggen. Een leeg bord zou duiden op gulzigheid en dat de gast nog trek had.
Een kleine tien jaar later in 1898 opende de beroemde hotelier César Ritz het Ritz in Parijs. Het Franse hotel introduceerde het concept van de badkamer ensuite, een revolutie in hotelcomfort. De etiquette in het Ritz gold niet alleen voor het personeel maar óók voor de gasten. Al snel stonde het hotel bekend om zijn jaarlijkse galadiners waar de dresscode “White Tie” vereist was. Vrouwen droegen lange avondhandschoenen, opgestoken haar en japonnen in lichte kleuren én zeker zonder print. Mannen een witte vlinderdas, lakschoenen en een zwarte hoge hoed. Deze "hoofd-tooi" werd binnenshuis afgezet als teken van vertrouwen en dat er geen sprake was van vijandigheid. Volgens César Ritz weerspiegelt de strikte dresscode de waarden en tradities van het hotel en draagt het bij aan de exclusieve sfeer en tijdloze elegantie.
In de 20e eeuw groeide het luxe hotelconcept. Met nieuwe technologieën en een groeiende internationale clientèle die nóg hogere eisen stelden aan comfort en service. De concurrentie groeide waardoor hotels zich steeds meer probeerden te onderscheiden in alle weelde.
Extravagante feesten en persoonlijke butlers
In 1907 opende The Plaza Hotel in New York. Het werd al snel een icoon van New Yorkse elegantie. Tegenwoordig kennen veel mensen het hotel uit de bekende scène uit de Home Alone film. Het hotel wist zich te onderscheiden met marmeren badkamers en weelderige balzalen. Het hotel was een trendsetter in het organiseren van extravagante feesten en sociale bijeenkomsten. De etiquette was minder zichtbaar al zal een dame altijd zeggen dat ze zich moet een ogenblik moet excuseren in plaats van dat ze naar het toilet gaat.
Het Beverly Hills Hotel openede in 1912 in Los Angeles. Het hotel stond bekend om zijn glamour en exclusiviteit. Hier verbleven Hollywoodsterren en wereldleiders. Waar in andere hotels de etiquette juist heel zichtbaar werd geuit, was dat hier niet het geval. Er was veel aandacht voor privacy in combinatie met luxe, waardoor gasten zich terugtrokken in hun eigen bubbel. Persoonlijke butlers waren eerder de norm dan uitzondering voor de gast die hier verbleef.
Etiquette in de culinaire wereld
Er zijn een aantal etiquette-regels die je vaak terugziet in deze restaurants zoals wit tafellinnen, geen luidruchtige conversaties en tafelmanieren zoals dat de gast eerst het brood afbreekt én op dat stukje boter smeert in plaats van het hele broodje in één keer met boter besmeerd.
Hoe gaat Inter Scaldes om met de etiquette? Jeroen Achtien: "Bij ons staat één ding voorop: comfort voor de gast. Vanuit de etiquette hoor je in te dekken vanaf rechts, maar omdat wij ronde tafels hebben doen we dit ook links. Zo heeft de gast niet het gevoel dat we voor hun langs gaan.” De ongedwongen ambiance zie je ook terug in het ontbreken van tafellinnen en de easy-going sfeer. ‘Bij ons hoor je geen vork vallen want er mag juist uitbundig worden gesproken en gelachen, mits andere gasten hier geen hinder van ondervinden uiteraard’. Een eeuwenoude etiquette-regel die we hanteren is dat we altijd eerst de dames aan tafel bedienen en dan pas de heren. Elegantie staat altijd voorop."